1804-1813 ռուս-պարսկական պատերազմը, Գյուլիստան-1804-1813 թթ. Ռուս-պարսկական պատերազմը տեղի ունեցավ Ռուսաստանի և Պարսկաստանի միջև՝ Անդրկովկասի տարածքների վերահսկողության համար։ Պատերազմի ընթացքում ռուսները գրավեցին Գանձակը, Բաքուն, Շիրվանը և այլ տարածքներ։ Այն ավարտվեց 1813 թ. Գյուլիստանի պայմանագրով, որի համաձայն Պարսկաստանը ճանաչեց Ռուսաստանի վերահսկողությունը Վրաստանի, Դաղստանի և Ադրբեջանի հյուսիսային խանությունների վրա։ Այս պայմանագիրը հիմնավորեց Ռուսաստանի դիրքերը Կովկասում։
1826-1828թթ ռուս-պարսկական պատերազմը, Թուրքմենչայի պայմանագիր
Բուխարեստի պայմանագիր-1826-1828 թթ. Ռուս-պարսկական պատերազմըսկսվեց Պարսկաստանի փորձով վերադարձնել կորցրած տարածքները, բայց ռուսական զորքերը հակահարձակմամբ գրավեցին Երևանը, Նախիջևանը և Թավրիզը։ 1828 թ. Թուրքմենչայի պայմանագրով Պարսկաստանը զիջեց Ռուսաստանին Երևանի և Նախիջևանի խանությունները, հաստատելով Ռուսաստանի գերակայությունը Հարավային Կովկասում։
1806-1812թթ Ռուս-Թուրքակական պատերազմը,-1806-1812 թթ. Ռուս-թուրքական պատերազմը սկսվեց ազդեցության համար պայքարով Մոլդովայում և Կովկասում։ Ռուսները գրավեցին Բեսարաբիան, Վալախիան և այլ տարածքներ։ 1812 թ. Բուխարեստի պայմանագրով Բեսարաբիան միացվեց Ռուսաստանին, իսկ Մոլդովան ու Վալախիան վերադարձվեցին Օսմանյան կայսրությանը։
1828-1829թթ Ռուս-Թուրքակական պատերազմը, Ադրյանապոլսի պայմանագիր-1828-1829 թթ. Ռուս-թուրքական պատերազմը ավարտվեց Ռուսաստանի հաղթանակով։ 1829 թ. Ադրիանուպոլսի պայմանագրովՌուսաստանին անցան Ախալցխան, Ախալքալաքը և Աջարիան, Օսմանյան կայսրությունը ճանաչեց Հունաստանի ինքնավարությունը, իսկ Ռուսաստանը ստացավ առևտրային արտոնություններ։
1877-1878 Ռուս-Թուրքակական պատերազմը, Սանստեֆանոյի պայմանագիր-1877-1878 թթ. Ռուս-թուրքական պատերազմը ավարտվեց Ռուսաստանի հաղթանակով։ 1878 թ. Սան Ստեֆանոյի պայմանագրովԲուլղարիան դարձավ ինքնավար, Սերբիան, Չեռնոգորիան և Ռումինիան ստացան անկախություն, իսկ Ռուսաստանը ստացավ Կարսը, Արդահանը, Բաթումը և Բայազետը։
1878թթ Բեռլինի վեհաժողով-1878 թ. Բեռլինի վեհաժողովը վերանայեց Սան Ստեֆանոյի պայմանագիրը։ Արդյունքում՝
Ռուսաստանը կորցրեց որոշ տարածքներ, բայց պահեց ազդեցությունը Կովկասում և Բալկաններում։
Վեհաժողովը նպատակ ուներ պահպանել կայունությունը, սակայն ստեղծեց լարվածություն Բալկաններում։
Բուլղարիան կորցրեց ինքնավարությունը,
Սերբիան, Ռումինիան և Չեռնոգորիան պահպանակցեցին անկախությունը,
Ավստրիա-Հունգարիան ստացավ Բոսնիա և Հերցեգովինան,
Արևեյլան հարց-Արևեյլի հարցը կապված էր 1877-1878 թթ. Ռուս-թուրքական պատերազմից հետո, երբ Ռուսաստանը և Օսմանյան կայսրությունը վիճում էին Արևեյլի (այժմ՝ Արևելյան Անատոլիա) տարածքների նկատմամբ։ Պատերազմի ավարտից հետո հարցը քննարկվեց Բեռլինի վեհաժողովում, բայց միանշանակ լուծում չստացավ։
Հայկական հարց-Հայկական հարցը վերաբերում է հայերի իրավունքների և ինքնավարության խնդիրներին Օսմանյան կայսրությունում և ավելի ուշ՝ Թուրքիայի Հանրապետությունում։ Այն սկսվեց 19-րդ դարում՝ հայերի ազգային իրավունքների պահանջով, հատկապես ռուս-օսմանյան պատերազմների ժամանակ։ Հայկական հարցը հասավ իր գագաթնակետին 1915 թ. Հայկական ցեղասպանությամբ։ Այն շարունակում է մնալ միջազգային քաղաքական թեմա, հատկապես ցեղասպանության ճանաչման և Հայաստանի՝ Թուրքիայի հետ հարաբերությունների շրջանակներում։
փոքրիկ ուսումնասիրում-խրմյան հայրիք
Խրմյան հայրիքները 17-19-րդ դարերի հայ ազնվական ընտանիք էին, որոնք մեծ ազդեցություն ունեին Սյունիքի և Կովկասի քաղաքական, ռազմական ու մշակութային կյանքում։ Նրանք մասնակցում էին տարբեր պատերազմների, հատկապես ռուս-թուրքական պայքարների ժամանակ, և ունեն մեծ նշանակություն հայ ժողովրդի պատմության մեջ։
1804-1813 ռուս-պարսկական պատերազմը, Գյուլիստան-1804-1813 թթ. Ռուս-պարսկական պատերազմը տեղի ունեցավ Ռուսաստանի և Պարսկաստանի միջև՝ Անդրկովկասի տարածքների վերահսկողության համար։ Պատերազմի ընթացքում ռուսները գրավեցին Գանձակը, Բաքուն, Շիրվանը և այլ տարածքներ։ Այն ավարտվեց 1813 թ. Գյուլիստանի պայմանագրով, որի համաձայն Պարսկաստանը ճանաչեց Ռուսաստանի վերահսկողությունը Վրաստանի, Դաղստանի և Ադրբեջանի հյուսիսային խանությունների վրա։ Այս պայմանագիրը հիմնավորեց Ռուսաստանի դիրքերը Կովկասում։
1826-1828թթ ռուս-պարսկական պատերազմը, Թուրքմենչայի պայմանագիր
Բուխարեստի պայմանագիր-1826-1828 թթ. Ռուս-պարսկական պատերազմըսկսվեց Պարսկաստանի փորձով վերադարձնել կորցրած տարածքները, բայց ռուսական զորքերը հակահարձակմամբ գրավեցին Երևանը, Նախիջևանը և Թավրիզը։ 1828 թ. Թուրքմենչայի պայմանագրով Պարսկաստանը զիջեց Ռուսաստանին Երևանի և Նախիջևանի խանությունները, հաստատելով Ռուսաստանի գերակայությունը Հարավային Կովկասում։
1806-1812թթ Ռուս-Թուրքակական պատերազմը,-1806-1812 թթ. Ռուս-թուրքական պատերազմը սկսվեց ազդեցության համար պայքարով Մոլդովայում և Կովկասում։ Ռուսները գրավեցին Բեսարաբիան, Վալախիան և այլ տարածքներ։ 1812 թ. Բուխարեստի պայմանագրով Բեսարաբիան միացվեց Ռուսաստանին, իսկ Մոլդովան ու Վալախիան վերադարձվեցին Օսմանյան կայսրությանը։
1828-1829թթ Ռուս-Թուրքակական պատերազմը, Ադրյանապոլսի պայմանագիր-1828-1829 թթ. Ռուս-թուրքական պատերազմը ավարտվեց Ռուսաստանի հաղթանակով։ 1829 թ. Ադրիանուպոլսի պայմանագրովՌուսաստանին անցան Ախալցխան, Ախալքալաքը և Աջարիան, Օսմանյան կայսրությունը ճանաչեց Հունաստանի ինքնավարությունը, իսկ Ռուսաստանը ստացավ առևտրային արտոնություններ։
1877-1878 Ռուս-Թուրքակական պատերազմը, Սանստեֆանոյի պայմանագիր-1877-1878 թթ. Ռուս-թուրքական պատերազմը ավարտվեց Ռուսաստանի հաղթանակով։ 1878 թ. Սան Ստեֆանոյի պայմանագրովԲուլղարիան դարձավ ինքնավար, Սերբիան, Չեռնոգորիան և Ռումինիան ստացան անկախություն, իսկ Ռուսաստանը ստացավ Կարսը, Արդահանը, Բաթումը և Բայազետը։
1878թթ Բեռլինի վեհաժողով-1878 թ. Բեռլինի վեհաժողովը վերանայեց Սան Ստեֆանոյի պայմանագիրը։ Արդյունքում՝
Ռուսաստանը կորցրեց որոշ տարածքներ, բայց պահեց ազդեցությունը Կովկասում և Բալկաններում։
Վեհաժողովը նպատակ ուներ պահպանել կայունությունը, սակայն ստեղծեց լարվածություն Բալկաններում։
Բուլղարիան կորցրեց ինքնավարությունը,
Սերբիան, Ռումինիան և Չեռնոգորիան պահպանակցեցին անկախությունը,
Ավստրիա-Հունգարիան ստացավ Բոսնիա և Հերցեգովինան,
Արևեյլան հարց-Արևեյլի հարցը կապված էր 1877-1878 թթ. Ռուս-թուրքական պատերազմից հետո, երբ Ռուսաստանը և Օսմանյան կայսրությունը վիճում էին Արևեյլի (այժմ՝ Արևելյան Անատոլիա) տարածքների նկատմամբ։ Պատերազմի ավարտից հետո հարցը քննարկվեց Բեռլինի վեհաժողովում, բայց միանշանակ լուծում չստացավ։
Հայկական հարց-Հայկական հարցը վերաբերում է հայերի իրավունքների և ինքնավարության խնդիրներին Օսմանյան կայսրությունում և ավելի ուշ՝ Թուրքիայի Հանրապետությունում։ Այն սկսվեց 19-րդ դարում՝ հայերի ազգային իրավունքների պահանջով, հատկապես ռուս-օսմանյան պատերազմների ժամանակ։ Հայկական հարցը հասավ իր գագաթնակետին 1915 թ. Հայկական ցեղասպանությամբ։ Այն շարունակում է մնալ միջազգային քաղաքական թեմա, հատկապես ցեղասպանության ճանաչման և Հայաստանի՝ Թուրքիայի հետ հարաբերությունների շրջանակներում։
փոքրիկ ուսումնասիրում-խրմյան հայրիք
Խրմյան հայրիքները 17-19-րդ դարերի հայ ազնվական ընտանիք էին, որոնք մեծ ազդեցություն ունեին Սյունիքի և Կովկասի քաղաքական, ռազմական ու մշակութային կյանքում։ Նրանք մասնակցում էին տարբեր պատերազմների, հատկապես ռուս-թուրքական պայքարների ժամանակ, և ունեն մեծ նշանակություն հայ ժողովրդի պատմության մեջ։